شاکیان قیامت

روز قیامت؛ دادگاه عدل الهى است. در این دادگاه علاوه بر سؤالاتى که از انسان مى‏شود و شاهدان متعدّد شهادت مى‏دهند، شاکیانى هم هستند که از انسان شکایت دارند، و از انسان به خاطر کم کاریش شوال می شود.  

امام صادق(علیه‎السلام) در روایتی برخی از شاکیان را معرفی می‎کنند و می‎فرمایند: شاکیان نزد خداون در روز قیامت عبارتند از:

1. مسجدی که مردم در آن نماز نمی‎خوانند. 2. عالمی که در میان نادانان گرفتار شده باشد.(و از علم او استفاده نمی‎شود) 3. قرآنی که غبار گرفته باشد و اهل منزل آن را قرائت نکرده‎ا‎ند.

با استفاده از آیات قرآن کریم و روایات درمی‎یابیم که چند چیز در قیامت از انسان شکایت می‎کنند.

شکایت قرآن کریم

یکى از شکایت کنندگان در قیامت، قرآن کریم است. پیامبر اکرم(‏صلى الله علیه و آله) فرمودند: «یَجِى‏ءُ یَومَ القِیامَةِ ثَلاثَةٌ یَشکُونَ: اَلمُصحَفُ وَالمَسجِدُ وَ العِترَةُ»(1)؛ روز قیامت سه چیز براى شکایت از مردم به صحنه مى‏آید: یکى قرآن، یکى مسجد و دیگرى اهل‏بیت‏(علیهم‎السلام) . 

ممکن است قرآن در روز قیامت از دو دسته هوادار و مخالف شاکى باشد و در دادگاه عدل خداوند، جلو آنها را بگیرد.

الف: شکایت قرآن از هواداران

شاید شکایت قرآن به این مضمون باشد: خدایا! با این که دستور تلاوت قرآن آمده،(2) ولى بسیارى از مسلمانان حتى نتوانستند از رو مرا بخوانند.

خدایا! بعضى که مرا مى‏خواندند، حقِ‏ّ تلاوتم را ادا نمى‏کردند، یعنى بدون طهارت و وضو و تدبّر به سراغم مى‏آمدند و یا در تلاوتم عجله مى‏کردند.(3)

خدایا! بعضى آیات مرا مى‏خواندند و مى‏فهمیدند، ولى عمل نمى‏کردند. 

خدایا! بعضى که عمل مى‏کردند، به دیگران نمى‏رساندند.

یکى از شاکیان در قیامت، مسجد است. در حدیث مى‏خوانیم که رسول خدا(صلى الله علیه و آله) فرمود: روز قیامت مسجد به درگاه خداوند از مسلمانان شکایت مى‏کند و مى‏گوید: «یا رَبِ‏ّ عَطِّلُونِى و ضَیِّعُونِى»(17)؛ خدایا! مرا تعطیل و حقّم را ضایع کردند.

خدایا! بعضى در عمل به قرآن حتى از مخالفان قرآن هم عقب‏تر ماندند. چنانکه حضرت على (علیه‎السلام) در وصیت خود مى‏فرماید: مبادا دیگران در عمل به قرآن و استفاده از رهنمودهاى آن از شما مسلمانان جلو باشند.

خدایا! بعضى تنها به آیات عبادى و فردى عمل مى‏کردند و نسبت به هجرت و جهاد و ایثار و سیاست که در متن آیاتم بود، بى‏اعتنا بودند و به بعضى آیات ایمان مى‏آوردند و نسبت به بعضى آیات بى‏تفاوت بودند.

خدایا! بعضى به‏ جاى آن که مرا قانون بدانند، وسیله نان دانسته و مال‏التّجاره خود قرار دادند، از خواندن و چاپ کردنم سرمایه‏اندوزى‏ها کردند.

خدایا! بعضى که در فکر و روح خود انحرافى داشتند، آیات متشابه را (که چند نوع مى‏توان معنا کرد) دستاویز اهداف خود قرار دادند.(4)

خدایا! بعضى به جاى این که در تفسیرم از مفسّران واقعى و پیامبر اکرم(‏صلى الله علیه و آله) و اهل‏بیت(‏علیهم‎السلام) استمداد نمایند، از سلیقه‏هاى شخصى خود در تفسیر آیات کمک مى‏گرفتند.

خدایا! بعضى مرا وارونه معنا کردند و بعضى خوب مرا شناختند، ولى حقائق مرا نادیده گرفته و کتمان نمودند.(5)

خدایا! به جاى این که مرا براى دل‏هاى زنده بخوانند،(6) بر مردگان خواندند.

خدایا! به جاى آن که مرا جزو اصیل‏ترین موادّ درسى قرار دهند، مرا از میان برنامه‏هاى درسى و نسل تحصیل کرده جدا کردند.

خدایا! بعضى تنها به هنگام تفأّل، استخاره و سوگند به سراغم مى‏آمدند.

گرچه در حدیث شکایت قرآن تنها درباره تحریف و قطعه قطعه کردن آمده است،(7) لیکن آنچه را ما از زبان حال قرآن نقل کردیم یک واقعیّتى است که از طرف هواداران قرآن بر سر قرآن آمده است.

ب: شکایت قرآن از مخالفان

قرآن از مخالفان خود چنین شکایت مى‏کند:

خدایا! مرا ساخته فکر بشر دانستند.(8)

خدایا! مرا افسانه‏هاى پیشینیان دانستند.(9)

خدایا! شنیدن تلاوت مرا ممنوع کردند.(10)

خدایا! به آورنده من تهمت سحر و جنون و کِهانت و کذب زدند.(11)

خدایا! مرا مى‏شنیدند، ولى لجاجت کرده و ایمان نمى‏آوردند.(12)

از جمله شاکیان در قیامت، رهبران آسمانى مى‏باشند. در روایتی مى‏خوانیم که روز قیامت اهل بیت پیامبر(علیهم‎السلام) به عنوان شکایت مى‏گویند: «یا رَبِ‏ّ قَتَلُونَا وَ طَرَّدُونَا وَ شَرَّدُونَا»؛ خدایا! ما را کشتند و تبعید و آواره ساختند.

خدایا! هنگامى که راهى براى انکار من نداشتند، مى‏گفتند: قرآن دیگرى براى ما بیاور و آن را تبدیل و تغییر بده.(13)

شکایت رسول خدا(صلى الله علیه و آله)

در قرآن مى‏خوانیم که پیامبر اکرم(صلى الله علیه و آله) در روز قیامت نزد خداوند شکایت کرده و مى‏گوید: «یا رَبِ‏ّ اِنَّ قَومِى اتَّخَذوا هذَا القُرآنَ مَهجُوراً»(14)؛ پروردگارا! امت من، قرآن را کنار گذاشته و مهجور کردند. 

خدایا! آنان یا قرآن را نخواندند، یا تدبّر نکردند و یا عمل نکردند و یا به دیگران نرساندند. به جاى این که براى زنده‏ها بخوانند، تنها بر مرده‏ها خواندند، به جاى این که کتاب زندگى و قانون قرار دهند، کتاب تشریفات و سوگند قرار دادند.

به جاى آن که روبرو قرار دهند، پشت سر گذاردند، به جاى آن که از آن نور بگیرند، به وسیله آن پول گرفتند.

به جاى آن که آیات آن را به دل بنشانند، فقط بر کاغذ نوشتند و به جاى آن که او را حفظ نمایند، فراموش نمودند.

قوانین آن تغییر کرد، حدود آن رها شد، توحید و بندگى حقّ که به آن امر کرده بود، به اطاعت از طاغوت تبدیل شد.

به جاى این که تربیت یافتگان آن دشمن خدا را بترسانند، از دشمن خدا ترسیدند، به جاى این که با هم متّحد شوند، از هم گسستند و به جاى وارستگى، به شرق و غرب وابسته شدند.

اطلاعات مسلمانان از حقوق شرق و غرب بیش از آگاهى آنها از آیات حقوقى قرآن بود و قوانین اجتماعى و اخلاقى و اقتصادى آن به کلّى رها شد.

در قرآن کریم آیه‎ای است که نسبت غربت قرآن سخن به میان آمده است: «وَ قَالَ الرَّسُولُ یا رَبِ‏ّ اِنَّ قَومِى اتَّخَذوا هَذا القُرآنَ مَهجُوراً.»(15)

این آیه انسان را تکان می‎داد که قرآن در نزد عموم ما مهجور است. مسلمانانى که سرانشان به ضعیف زور مى‏گویند و به قوى باج مى‏دهند، بازار ربا و بهره در میانشان رواج دارد، در بعضى کشورها مغازه‏هاى شراب‏فروشى باز است، مسلمانانى که ترسو، جاهل، وابسته، متفرّق، غافل، فقیر و اسیر افکار بیگانگانند، چگونه مى‏توانند رضاى خدا و رسولش را جلب نمایند؟

 آرى، یکى از شاکیان  در قیامت رسول اکرم(‏صلى الله علیه و آله) است.

یکى از شکایت کنندگان در قیامت، قرآن کریم است. پیامبر اکرم(‏صلى الله علیه و آله) فرمودند: «یَجِى‏ءُ یَومَ القِیامَةِ ثَلاثَةٌ یَشکُونَ: اَلمُصحَفُ وَالمَسجِدُ وَ العِترَةُ»؛ روز قیامت سه چیز براى شکایت از مردم به صحنه مى‏آید: یکى قرآن، یکى مسجد و دیگرى اهل‏بیت‏(علیهم‎السلام) . 

شاکی سوم، مسجد

یکى از شاکیان در قیامت، مسجد است.(16) در حدیث مى‏خوانیم که رسول خدا(صلى الله علیه و آله) فرمود: روز قیامت مسجد به درگاه خداوند از مسلمانان شکایت مى‏کند و مى‏گوید: «یا رَبِ‏ّ عَطِّلُونِى و ضَیِّعُونِى»(17)؛ خدایا! مرا تعطیل و حقّم را ضایع کردند.

برخی از مساجد از غربت خاصی برخوردار هستند که مردم برای نماز به آنجا نمی‎روند که این نوع مساجد در قیامت شکایت می‎کنند.

با آن که پیامبر اکرم(صلى الله علیه و آله) درباره رفتن به مسجد فرمود: خداوند براى هر گامى که به سوى مسجد برداشته شود ده پاداش مى‏دهد و ده لغزش را مى‏بخشد و ده درجه مرحمت مى‏فرماید،(18) باز هم مساجد خلوت بود.

شاکی چهارم؛ رهبران آسمانى

از جمله شاکیان در قیامت، رهبران آسمانى مى‏باشند. در روایتی مى‏خوانیم که روز قیامت اهل بیت پیامبر(علیهم‎السلام) به عنوان شکایت مى‏گویند: «یا رَبِ‏ّ قَتَلُونَا وَ طَرَّدُونَا وَ شَرَّدُونَا»(19)؛ خدایا! ما را کشتند و تبعید و آواره ساختند. ایشان می‎فرمایند:

خدایا! به ‏جاى پذیرفتن رهبرى بر حقّ ما، به سراغ مفسدان و طاغوت‏ها رفتند.

خدایا! به جاى مودّت و محبّت که مزد رسالت پیامبر اسلام(‏صلى الله علیه و آله) بود، قرن‏ها بر سر منبرها و در نمازها به ما لعنت مى‏کردند.

خدایا! مقدسّانِ سبک‏سر کج‏فهم(خوارج) و عیّاشانِ دنیاپرست (قاسطین) و مقام‏پرستانِ بیعت شکن (ناکثین)، در قالب تدیّن و دیندارى با تمام قوا با ما مخالفت کردند.

خدایا! قدر تنها یادگار رسول‏ خدا(‏صلى الله علیه و آله)، دخترش حضرت فاطمه(‏علیهاالسلام) را نگه نداشتند و به او سیلى ‏زده و حقّش را غصب نموده و خود و فرزندانش را شهید کردند.

خدایا! سر مبارک مولود کعبه و وصىّ پیامبر(صلى الله علیه و آله)، حضرت على(علیه‎السلام) را با شمشیر شکافتند و جنازه امام حسن(علیه‎السلام) را تیرباران کردند و بدن امام حسین(‏علیه‎السلام) را زیر سم اسبان رها کردند و عترت او را به اسارت بردند و امامان دیگر را هم در غل و زنجیر و زندان و تبعید و محاصره به شهادت رساندند و حتّى گنبد و بارگاه‏ برخی از آنان را خراب کردند و بالاخره چنان وضعى پیش آوردند که به ناچار حضرت مهدى(عجّل‏الله‏ تعالى‏ فرجه) هم به امر الهى، از چشم مردم پنهان و غیبت اختیار کردند!

    بارالها! ما را در روز قیامت از افرادى که مورد شکایت این شاکیان هستند، قرار مده.

---

پی‎نوشت‎ها:

1- بحارالانوار، ج‏7، ص‏222.

2- سوره‏مزّمل، آیه‏20.

3- در قرآن درباره تدبّر و طهارت سفارش‏های بسیاری شده است.

4- سوره‏آل عمران، آیه‏7.

5- سوره‏بقره، آیه‏174.

6- سوره یوسف، آیه‏2.

7- وسائل الشیعه، ج‏3، ص‏484.

8- سوره‏نحل، آیه‏103.

9- سوره‏انعام، آیه‏25.

10- سوره‏فصّلت، آیه‏26.

11- سوره‏طارق، آیه‏13.

12- سوره‏سبأ، آیه‏31.

13- سوره‏یونس، آیه‏15.

14- سوره‏فرقان، آیه‏30.

15- سوره‏فرقان، آیه‏30.

16- بحارالانوار، ج‏7، ص‏222.

17- وسائل الشیعه، ج‏3، ص‏484.

18- همان .

19- همان .

                                                                                                                           گروه دین و اندیشه تبیان

                                                                                                                                    مهری هدهدی